Etapy rozwoju

Etapy rozwoju umiejętności motorycznych

Noworodek i pierwszy miesiąc

Dziecko orientuje się wzrokowo, gdy jego głowa jest podparta.
Dziecko porusza obydwoma ramionami szerokimi ruchami wychodzącymi z ramion.
Łokcie są zgięte i cofają się do zgięcia, gdy są biernie prostowane.
Podczas aktywnych ruchów dziecko kopie rytmicznie obiema nogami.
Biodra, kolana i kostki dziecka cofają się do zgięcia, gdy są biernie prostowane. Po podciągnięciu do pozycji siedzącej, dziecko zmienia wyraz twarzy, aby zasygnalizować, że ma świadomość, że coś jest nie tak jak być powinno z położeniem głowy.
Dziecko przenosi ciężar ciała i prostuje nogi. Gdy pochylane jest do przodu w pozycji stojącej, reaguje dobrze zorganizowanymi, obustronnymi ruchami nóg.

Drugi miesiąc

Dziecko wodzi wzrokiem z boku w kierunku do osi ciała i z powrotem.
Dziecko porusza ramionami w kierunku odwodzenia i rotacji zewnętrznej.
Dziecko podciąga głowę i usta w kierunku dłoni, aby się uspokoić.
Dziecko kopie nogami na różne sposoby.
Dziecko próbuje podnieść głowę, gdy jest podciągane do pozycji siedzącej ale nie ma wystarczającej kontroli mięśni szyi.
Dziecko może próbować zatrzymać wzrok na obserwującej je osobie, aby uzyskać stabilność widzenia.
Dziecko podnosi głowę i krótko ją podtrzymuje.

Trzeci miesiąc

Dziecko wykonuje symetryczne i asymetryczne ruchy głową.
Dziecko jest czujne i świadome otoczenia.
Dziecko konsekwentnie podąża wzrokiem za obiektem lub twarzą, poziomo z boku na bok i pionowo. Kiedy głowa jest aktywnie ustabilizowana w osi ciała, pojawia się zbieżność wzrokowa i dziecko umie patrzeć na zabawkę w tej pozycji.
Dziecko wykonuje symetryczne i asymetryczne ruchy kończyn górnych. Dziecko aktywnie porusza ramionami:
Zewnętrzna rotacja ramienia – 90 stopni i rotacja wewnętrzna przy ciele.
Odwodzenie barku do 90 stopni, przywodzenie do boku.
Wyprost i zgięcie łokcia.
Dziecko przykłada ręce do ciała i poznaje w ten sposób usta, ciało lub ubranie.
Dziecko kopie symetrycznie i obustronnie.
Dziecko podnosi głowę od 45 stopni do 90 stopni w osi ciała i utrzymuje ją bez kołysania.
Dziecko porusza łokciami w linii z ramionami lub przedramionami.
Dziecko zwykle przyjmuje pozycję leżącej żaby (symetryczne zgięcie bioder, odwiedzenie, rotacja zewnętrzna, zgięcie kolan oraz zgięcie grzbietowe i wywinięcie kostek).
Dziecko początkowo wykazuje pewien problem z utrzymaniem głowy prosto, ale im częściej znajduje się w pozycji pionowej, podnosi głowę bez chowania podbródka.
W pozycji siedzącej dziecko wysuwa się do tyłu i utrzymuje ciężar na guzach kulszowych.
Dziecko utrzymuje głowę w przeproście i przywodzi ramiona, gdy ramiona znajdują się przed biodrami.
Dziecko przyjmuje ciężar na obie stopy.

Czwarty miesiąc

Dziecko przewraca się na bok z leżenia na wznak.
Dziecko potrafi aktywnie poruszać głową, chować podbródek i utrzymywać głowę w osi ciała.
Dziecko krótko utrzymuje zbieżność wzrokową w osi ciała.
Dziecko używa mięśni brzucha i zginaczy bioder, aby zgiąć biodra do 90 stopni i lekko unieść pośladki podczas trzymania się za kolana.
Dziecko eksperymentuje z ruchami w przodo- i tyłonachyleniu miednicy.
Dziecko podnosi dłonie do twarzy.
Dziecko łączy dłonie nad klatką piersiową.
Dziecko sięga rękami do bioder.
Dziecko sięga rękami do ugiętych kolan.
Dziecko sięga obiema rękami.
Dziecko przesuwa nogi z pozycji żabiej do zgięcia w biodrach bioder z odwiedzeniem.
Dziecko porusza nogami symetrycznie, naprzemiennie z całkowitym zgięciem i całkowitym wyprostem.
Dziecko od czasu do czasu wykonuje oddzielne ruchy kończynami dolnymi.
Kończyny dolne odbijają lustrzanie kończyny górne podczas sięgania: zginanie ramion/ zginanie nóg; prostowanie ramion/prostowanie nóg.
Dziecko wykazuje symetryczne zgięcia kończyn jako dominujący element toczenia. Zarówno biodra, jak i kolana są zgięte, a ręce razem lub na kolanach.

Piąty miesiąc

Dziecko aktywnie wygina się i sięga dłońmi do stóp.
Dziecko podnosi stopy do ust.
Dziecko przewraca się z pozycji na wznak na bok.
Dziecko podciąga podbródek, gdy wygina ciało w pozycji leżącej.
Dziecko porusza gałkami ocznymi niezależnie od ruchów głowy.
Dziecko potrafi śledzić obiekt wzrokiem bez jednoczesnego poruszania głową.
Dziecko używa wzroku podczas sięgania i chwytania.
Dziecko wygina się wbrew sile ciążenia, unosząc pośladki bez wyginania kręgosłupa, jednocześnie sięgając dłońmi do stóp.
Dziecko obustronnie sięga symetrycznymi ruchami ramion.
Dziecko sięga i dotykowo eksploruje kolana, nogi i stopy uniesionych nóg.
Dziecko używa wzroku do lokalizacji rąk przed chwyceniem przedmiotu.
Dziecko używa palców do stabilnego trzymania przedmiotu pośrodku dłoni.
Dziecko umie przenieść zabawkę w pole widzenia i ją obejrzeć.
Dziecko porusza kończynami dolnymi w sposób symetryczny i asymetryczny.
Dziecko kopie oddzielnymi ruchami kończyn dolnych.
Dziecko potrafi zgiąć biodra do prawie 180 stopni i przyłożyć stopy do ust.
Ruchy dolnych kończyn dziecka nie odbijają już lustrzanie ruchów górnych kończyn podczas sięgania.
Dziecko przewraca się do leżenia na bok z pozycji na wznak.
Dziecko podnosi głowę i zgina bocznie szyję podczas leżenia na boku.
Podczas leżenia na boku dziecko wykazuje krótkie zgięcie tułowia podczas bocznego zgięcia głowy.
W pozycji leżącej dziecko utrzymuje ciężar ciała na jednym ramieniu i sięga drugą ręką.
Podczas leżenia na boku, dziecko wykonuje oddzielne ruchy kończynami dolnymi: górna noga pozostaje zgięta i odwiedzona, dolna wyprostowana.

Szósty miesiąc

Dziecko aktywnie wygina ciało, sięga rękami do stóp i bawi się w różnych pozycjach.
Ruchy gałek ocznych dziecka są niezależne od ruchów głowy.
Dziecko potrafi śledzić przedmiot oczami, bez poruszania głową.
Dziecko wygina się w górę, unosząc pośladki bez wyginania kręgosłupa.
Dziecko sięga jedną lub obiema rękami.
Dziecko sięga rękami do uniesionych stóp.
Dziecko jedną ręką chwyta przedmiot, a drugą bada go.
Dziecko eksperymentuje w pozycji „ręce do stóp”.
Dziecko podnosi i trzyma biodra wygięte do blisko 90 stopni.
Dziecko leżąc wykonuje oddzielne ruchy kończynami dolnymi, kładąc stopę jednej nogi na przeciwległym kolanie.
Dziecko utrzymuje i odzyskuje zaburzoną równowagę podczas unoszenia nóg w pozycji leżącej.
Dziecko aktywnie przewraca się z pozycji leżąc na wznak na brzuch.
Dziecko unosi się na wyciągniętych ramionach.

Siódmy miesiąc

Dziecko rzadko pozostaje w pozycji leżenia na plecach przez dłuższy czas.
Dziecko jest samodzielne i dobrze radzi sobie w pozycji leżenia na brzuchu.
Dziecko utrzymuje ciężar ciała na przedramionach i wyprostowanych ramionach.
Dziecko przenosi ciała ciężar w obrębie obręczy barkowej i miednicy oraz sięga jedną ręką podczas utrzymywania ciężaru ciała na drugim przedramieniu i wyprostowanej ręce.
Dziecko przenosi ciężar ciała w dolnej części tułowia i miednicy oraz wykonuje oddzielne ruchy kończynami dolnymi.
Dziecko sięga po zabawki we wszystkich kierunkach.
Dziecko używa chwytu promieniowo-palcowego oraz chwytu nożycowego dolnego z przywiedzionymi kciukami i zgiętymi palcami.
Dziecko spędza większość czasu na brzuchu w przesuniętej na bok, asymetrycznej postawie.
W pozycji bocznej dziecko wykonuje oddzielne ruchy nogami:
Dziecko prostuje obciążoną nogę w biodrze i kolanie.
Dziecko zgina i odwodzi nieobciążoną nogę w podskoku i zgina w kolanie.
Dziecko przechodzi z leżenia na plecach do pozycji na czworaka.
Dziecko inicjuje przejście od leżenia na brzuchu do pozycji na czworaka z oddzielnymi ruchami kończyn dolnych.
Dziecko utrzymuje wyprost kończyny górnej i unosi miednicę bocznie nad zgiętą nogą.
Dziecko kołysze się na czworakach:
Dziecko kołysze się do przodu i do tyłu, używając do tego zginaczy bioder.
Dziecko początkowo kołysze się dużymi ruchami i upada.
Dziecko przenosi ciężar na nadgarstki i dłonie podczas kołysania się:
Dziecko przenosi ciężar ciała do przodu na rękach.
Dziecko przenosi ciężar ciała na rękach na boki.
Dziecko przechodzi z pozycji na czworakach do leżenia na brzuchu.
Dziecko inicjuje siadanie poprzez samodzielne podnoszenie głowy i aktywne podciąganie się na rękach.
Dziecko siedzi samodzielnie z wyprostowanymi plecami.
Dziecko demonstruje rotację głowy prowadzącą do rotacji tułowia, co powoduje delikatne przenoszenie ciężaru głowy na część twarzową.
Dziecko uderza i potrząsa zabawką.
Dziecko przekłada zabawkę z ręki do ręki.
Dziecko podnosi się, aby stanąć samodzielnie obok np. mebla czy innej osoby, używając kończyn górnych do podciągania się.
Dziecko używa obu rąk i nóg do stabilizacji w pozycji stojącej.
Dziecko próbuje utrzymać stabilizację jedną ręką, podczas sięgania drugą ręką.
Dziecko przyjmuje cały ciężar ciała na nogi, gdy jest trzymane z oparciem na klatce piersiowej lub na rękach w pozycji stojącej.
Dziecko próbuje iść do przodu, gdy jest podparte w pozycji stojącej.

Ósmy miesiąc

Podczas siedzenia dziecko przyjmuje różne pozycje kończyn dolnych.
Dziecko pochyla symetrycznie tułów nad zgiętą nogą, aby sięgnąć po zabawki i przejść do pozycji na czworaka.
Dziecko ćwiczy rotację tułowia podczas siedzenia. Mobilność jest przeniesiona na staw biodrowy.
Dziecko sięga na różne sposoby w różnych kierunkach.
Dziecko używa chwytu promieniowo-palcowego, kciuk jest trzymany przeciwstawnie do opuszków palców.
Dziecko manipuluje, przenosi i wypuszcza z ręki zabawki według własnej woli.
Dziecko chwyta jednocześnie dwa przedmioty i uderza nimi o siebie w osi ciała.
Dziecko podnosi się z siedzenia do pozycji na czworaka.
Dziecko czołga się na rękach i kolanach.
Dziecko podczas raczkowania nosi w dłoni małe zabawki.
Gdy dziecko podnosi ciało, utrzymuje jego ciężar na ramionach, jednocześnie ustawiając nogi pod miednicą.
Dziecko wstaje przy meblach, schodach czy stojących obok ludziach.
Dziecko odwodzi nogi i wykorzystuje szeroką podstawę podparcia, aby ustabilizować postawę.
Dziecko raczkuje przy meblach.

Dziewiąty miesiąc

Dziecko samodzielnie i dobrze radzi sobie w pozycji siedzącej.
Dziecko łatwo przechodzi do i wychodzi z pozycji siedzącej.
Kontrola tułowia u dziecka jest dobrze rozwinięta; w związku z tym dziecko używa różnych ruchów ramienia i przedramienia do sięgania i poruszania się.
Dziecko używa dolnego chwytu kleszczowego, z przywodzeniem kciuka do bocznej krawędzi palca wskazującego.
Dziecko używa raczkowania jako podstawowego środka lokomocji do odkrywania, zdobywania i przenoszenia zabawek.
Dziecko przyjmuje pozycję klęczącą bez użycia rąk.
Dziecko umie wchodzić po schodach, ale nie potrafi z nich schodzić.
Dziecko pochyla się z pozycji stojącej, aby podnieść zabawki z podłogi.
Dziecko odwodzi nogę, którą ma zamiar postawić na podłodze ze zgięciem bioder i wyprostem kolan i kładzie stopę na podłodze.
Dziecko idzie do przodu, gdy jest podtrzymywane za ręce w pozycji stojącej.

Dziesiąty miesiąc

Dziecko potrafi przez dłuższy czas siedzieć z nogami w jednej linii z tułowiem.
Dziecko siedząc porusza swobodnie rękami we wszystkich pozycjach kontrolując swoje ruchy.
Dziecko prostuje palec wskazujący, wskazując i wkładając go w małe otwory.
Dziecko czołga się lub wspina na lub nad przedmiotami o różnej wysokości, szerokości i stabilności.
Dziecko demonstruje umiejętności planowania motorycznego i rozwiązywania problemów poprzez eksperymentowanie i dostosowywanie różnych planów motorycznych we wspinaniu i raczkowaniu.
Dziecko wstaje z minimalnym podparciem kończyny górnej.
Dziecko potrafi utrzymać ciężar swojego ciała tylko na jednej ręce.
W pozycji stojącej dziecko wykorzystuje mięśnie nóg i minimalną pomoc jednej ręki do kontrolowania postawy.
Dziecko dokonuje niezbędnych korekt postawy, gdy sięga po przedmioty w różne miejsca.
Dziecko porusza się na różne sposoby.
Dziecko zaczyna sięgać do mebli o różnej wysokości podczas poruszania się.
Dziecko zaczyna stać i chodzić z jedną ręką trzymaną przez dorosłego.

Jedenasty miesiąc

Dziecko łatwo przechodzi do i wychodzi ze wszystkich pozycji siedzących.
Dziecko wykorzystuje rotację tułowia, aby sięgnąć po przedmioty w miejscu.
Dziecko wykonuje różne ruchy łokciami i przedramionami, gdy ramiona są odwiedzione od boków.
Dziecko manipuluje zabawką rękoma, kontrolując ją wzrokiem.
Dziecko próbuje wchodzić do i wychodzić z dużych pojemników, takich jak pudełka.
Dziecko manewruje ciałem z pozycji wspinania się do pozycji siedzącej, przodem do kierunku podnoszenia się.
Dziecko zaczyna schodzić z mebli, zaczynając od pozycji na czworaka tyłem do kierunku schodzenia.
Dziecko próbuje wstać i stać bez podparcia.
Z jedną ręką opartą na meblach dziecko potrafi wstać poprzez pozycję półklęczącą.
Dziecko potrafi stać i bawić się przy meblach.
Trzymając jedną rękę na meblu, dziecko potrafi bez trudu opuścić się do przysiadu i ponownie wstać.
Dziecko samodzielnie chodzi z jedną ręką opartą na meblach.

Dwunasty miesiąc

Dziecko łatwo przechodzi do i wychodzi z siedzenia do pozycji na czworaka, klęczenia, kucania i stania.
Podczas sięgania dziecko wygina się i promieniowo odchyla nadgarstek, aby ustawić kciuk i palec wskazujący do chwytania.
Chwyty dziecka są płynne i stopniowane w przypadku dużych przedmiotów, ale wciąż niezgrabne w przypadku małych.
Dziecko wykonuje czynności dwuręczne jako ruchy odbicia lustrzanego.
Dziecko zaczyna używać rąk w uzupełniających się asymetrycznych rolach, na przykład używając jednej ręki do trzymania słoika, a drugiej do odkręcania wieczka.
Dziecko używa raczkowania do szybkiego poruszania się.
Dziecko może używać pozycji kucznej do zabawy.
Dziecko wspina się na wszystko lub wchodzi do wszystkiego, co jest postrzegane jako możliwe do eksploracji.
Dziecko potrafi wstać z pozycji na czworaka do pozycji stojącej bez zewnętrznego podparcia.
Z pozycji stojącej dziecko może opuścić ciało z podporą zewnętrzną lub bez niej.
Dziecko chodzi samodzielnie.
Dziecko dopasowuje ruchy kończyn górnych w zależności od celu.

Etapy rozwoju dotyczące mowy, języka, motoryki jamy ustnej i przyjmowania pokarmu

Trzeci miesiąc życia

Motoryka narządów mowy / Obszar oralny / Karmienie
Ustalenie planu karmienia, co zazwyczaj jest bezstresowe i skutkuje odpowiednim przyrostem masy ciała.

Język
Krótko patrzy na ludzi.
Uspokaja się po wzięciu na ręce.

Szósty miesiąc życia

Motoryka narządów mowy / Obszar oralny / Karmienie
Lubi posiłki.
Nie traci płynów podczas ssania z butelki lub piersi.
Okazywanie zainteresowania innym jedzeniem.

Język
Gaworzy, by zwrócić uwagę.
Odwraca się i patrzy w kierunku dźwięku.
Wydaje wiele różnych dźwięków.

Ósmy miesiąc życia

Motoryka narządów mowy / Obszar oralny / Karmienie
Zjada miękkie pokarmy stałe z łyżki.
Używa prostych ruchów żucia miękkich pokarmów.
Może być karmione na siedząco ze wsparciem.

Język
Reaguje na swoje imię.
Wydaje 4 lub więcej różnych dźwięków.
Słucha własnych wokalizacji.
Próbuje naśladować dźwięki.

Dwunasty miesiąc życia

Motoryka narządów mowy / Obszar oralny / Karmienie
Płyny podawane są głównie z kubka, chociaż nadal może być karmione piersią lub butelką.
Jedzenie grubo posiekanych posiłków stałych, w tym łatwego do żucia mięsa.
Lubi ciasteczka, krakersy i płatki zbożowe jako przekąski.

Język
Używa 2-6 słów innych niż „Mama” i „Dada”.
Naśladuje znajome słowa.
Rozumie proste instrukcje.
Rozpoznaje relację słowo/obiekt.

Piętnasty miesiąc życia

Motoryka narządów mowy / Obszar oralny / Karmienie
Siedzenie bez podparcia podczas posiłku.
Posiłki składają się z większości mięs oraz wielu surowych warzyw i owoców.
Ślinotok nie jest problemem, chyba że ząbkuje.

Język
Wzrasta liczba używanych słów.
Prosi o „więcej”.
Macha ręką na pożegnanie.
Zaczyna pokazywać na obrazkach.

Osiemnasty miesiąc życia

Motoryka narządów mowy / Obszar oralny / Karmienie
Bez problemu zjada większość potraw.
Samodzielne jedzenie z pewną pomocą.
Picie z otwartego kubka z pewną pomocą powoduje minimalną utratę płynu.

Język
Używa 10-20 słów, w tym imion/nazw własnych.
Wskazuje na palce, oczy i nos.
Dokładniej naśladuje słowa i dźwięki.

Drugi rok życia

Motoryka narządów mowy / Obszar oralny / Karmienie
Brak utraty płynu podczas picia i oddawania kubka.
Gryzie i połyka bez utraty pokarmu i śliny.
Połyka pokarmy stałe, nawet te o różnej konsystencji, z zamkniętymi ustami.

Język
Ma około 300-wyrazowe słownictwo.
Słucha słów dla ich znaczenia.
Tworzy zdania o długości 2-3 słów.
Zadaje pytania „Co” i „Gdzie”.
Prosi o picie, toaletę lub jedzenie.

Dwa i pół roku

Motoryka narządów mowy / Obszar oralny / Karmienie
Spożywa te same pokarmy, co reszta rodziny.
Nie ma ślinotoku.

Język
Zna 450 słów.
Podaje imiona.
Używa czasu przeszłego.
Lubi słuchać tej samej historii.
Rozmawia z dziećmi i dorosłymi.
Potrafi nazwać popularne obrazki i rzeczy.

Trzeci rok

Zna 1000 słów.
Używa 3-4 wyrazowych zdań.
Umie przekazać jakiś pomysł lub opowiedzieć historię.
Potrafi skupić się na zadaniu przez 8-9 minut.

Czwarty rok

Używa zdań składających się z 4-5 słów.
Zadaje pytania „kto” i „dlaczego”.
Identyfikuje niektóre kolory i kształty.
Skupia się na zadaniu przez 11-12 minut.

Piąty rok

Używa 5-6 wyrazowych zdań.
Zna pełne imię i nazwisko oraz adres.
Używa poprawnie wszystkich dźwięków mowy.
Zadaje pytania w celu uzyskania informacji.
Używa wszystkich typów zdań.
Rozumie relacje przestrzenne.

Szósty rok

Ma poprawną artykulację dźwięków mowy.
Używa dorosłej gramatyki w rozmowie.
Zaczyna czytać proste słowa.
Nazywa dni tygodnia w kolejności i liczy do 30.
Zadaje mnóstwo pytań „Dlaczego”, „Co” i „Jak”.